RELEVANCE OF MAHATMA GANDHI'S SOCIAL AND POLITICAL THOUGHTS: A PHILOSOPHICAL STUDY

Abstract [English]

Mohandas Karamchand Gandhi alias Mahatma Gandhi was a great figure in the field of non-violence, peace and humanitarianism. He played a significant role in the peace and freedom movement. He put forward many ideas related to socio-political change. Gandhiji's thoughts are basically philosophical. Because he was inspired by various great thinkers of the world. Mahatma Gandhi put forward many social, political, educational and economic concepts to bring about positive changes in the society. By studying his thoughts, we imbibe new ideas. Undoubtedly, Gandhiji was a social engineer. Who tried to create a new human society where everyone could live in peace. In terms of social change, Gandhi always tried to establish a welfare state (Ram Rajya) through the path of truth and non-violence.
Sarvodaya means the welfare of all / the rise of all. The welfare of all was his ultimate dream. According to him, we cannot achieve anything through violence. Because violence destroys both ourselves and the enemy; but non-violence is always beneficial to both. Truth and non-violence help us purify our soul. Mahatma Gandhiji always tried to bring about change in society through non-violent and peaceful means, Gandhiji made a great contribution to making the society understand the power of the virtues of truth, non-violence, love and equality of all religions. An attempt will be made through this research work to understand the relevance of various socio-political principles and philosophies of Mahatma Gandhiji.

Abstract [Hindi]

मोहनदास करमचंद गांधी उर्फ महात्मा गांधी हे अहिंसेच्या शांततेच्या आणि मानवतावादाच्या क्षेत्रातील एक थोर व्यक्ती होते. त्यांनी शांतता आणि स्वातंत्र्याच्या चळवळीत उल्लेखनीय भूमिका बजावली. सामाजिक-राजकीय परिवर्तनाशी संबंधित अनेक कल्पना त्यांनी मांडल्या. गांधींजींचे विचार मुळात तात्त्विक आहेत. कारण ते जगातील विविध महान तत्त्वचिंतकानी प्रेरित होते. महात्मा गांधींनी समाजात सकारात्मक बदल घडवण्यासाठी अनेक सामाजिक, राजकीय, शैक्षणिक व आर्थिक संकल्पना मांडल्या. त्याच्या विचाराचा अभ्यास करून आपण नवीन कल्पना आत्मसात करतो. निःसंशय, गांधीजी एक सामाजिक अभियंता (Social Engineer) होते. ज्यांनी एक असा नवीन मानवी समाज तयार करण्याचा प्रयत्न केला जिथे प्रत्येकजण शांततेने जगू शकेल. सामाजिक परिवर्तनाच्या बाबतीत गांधींनी नेहमीच सत्य आणि अहिंसेच्या मार्गाने कल्याणकारी राज्य ( रामराज्य) स्थापन करण्याचा प्रयत्न केला.
सर्वोदय म्हणजे सर्वांचे कल्याण / सर्वांचा उदय होय. सर्वाचे कल्याण हे त्यांचे अंतिम स्वप्न होते. त्यांच्या मते, हिंसेने आपण काहीही मिळवू शकत नाही. कारण हिंसेमुळे आपला व शत्रूचा दोघांचाही नाश होतो; पण अहिंसा ही नेहमी दोघांच्याही फायद्याची असते. सत्य आणि अहिंसा आपल्याला आपला आत्मा शुद्ध करण्यास मदत करतात. महात्मा गांधीजींनी समाजात नेहमीच अहिंसक व शांततापूर्ण मार्गाने बदल घडवून आणण्याचा प्रयत्न केला, गांधीजींनी समाजाला सत्य, अहिंसा, प्रेम आणि सर्वधर्म समभाव या सद्गुणांची शक्ती समजून देण्यासाठी फार मोठा हातभार लावला. महात्मा गांधींजींच्या विविध सामाजिक-राजकीय तत्त्वांची व तत्त्वज्ञानाची प्रासंगिकता समजून देण्याचा प्रयत्न या शोधकार्यातून केला जाणार आहे.